FRANSIZ GAZETECİNİN GÖZÜNDEN BALKAN HARBİNDE EDİRNE: Journal du siege D'adrinople: İmpressions d'un Assiege, GUSTAVE CIRILLI, Librairie Chapelot, Paris, 1913.

Yayıncısının özgün kırmızı bez cildinde çok temiz durumda, 19x13 cm, Fransızca, viii, [2], 199 sayfa, on adet s/b fotoğraf sayfası. Balkan Harbi’nde Edirne kuşatması öncesinde, sırasında ve sonrasında orada bulunan ve kuşatmaya şahit olan Gustave Cirilli’nin Paris’te 1913 yılında basılan günlükleri, Edirne tarihi için mühim bir kaynaktır. Türklerin ve Türkiye’nin yanında yer alan Journal du Siege d’Andrinople adlı bu kitabın özgün Fransızca baskısı çok nadir bulunur. Cirilli’nin Edirne’de 1 Ekim 1912’de başlayan günlüğü 26 Mart 1913’te şehrin düşüşüne kadar devam ediyor. Kendi ifadesiyle “Gün be gün sınırın bu yakasında bizzat şahit olduğu ani değişiklikleri, gördüklerini ve yaşadıklarını, halkın endişelerini, çarpışmaları, Bulgar ordusunun saldırısını, Edirne’nin ilk günden son güne kuşatılmasını” not alıyor. Cirilli genel bir değerlendirme ve sonsöz ile kitabını bitiriyor. Gustave Cirilli’nin notları, günü gününe tutulduğu için birinci dereceden kaynak sayılabilir. Kitapta Türk halkının kuşatma karşısındaki tavrı, askerimizin ve kumandanların zafere olan inancı, Edirne’nin kuşatma günlerinde ve kuşatma sırasında çektiği sıkıntılar, Bulgarların acımasızlığı, yerli azınlıkların işbirlikçiliği, muharebenin yarattığı sefalet, açlık, hastalık ve acılar bütün çıplaklığıyla anlatılmış. Savaşın dehşeti hakkında yazarın şu ifadeleri ise çok manidar: “Ne yazık ki insan denen hayvan zincirlerinden çözüldü mü her türlü aşırılığı beklemek gerekir. Çünkü savaş bütün insanlık ilkelerinin tersine dönmesi demektir”. Kitapta ayrıca Edirne'nin işgal günlerine ait fotoğraflar bulunmaktadır; İşgal altındaki şehri aylarca savunan Şükrü Paşa, Konak meydanı, Edirne’nin İstanbul yolundan görünüşü, Selimiye camiinin bombalarla hasar görmüş hali, 17 Mart 1912’de şehre düşen bombaların bir hastanede yarattığı tahribat, Karaağaç’ta Kızılay’ın hastanesinde yaralı Türk askerleri, Tunca ırmağına terk edilen koleralılar. --Balkan Savaşları-İşgal-Edirne--